JANS BOS
De tuinontwerper
Opgegroeid tussen de weilanden onder de rook van Rotterdam oefende de natuur een grote aantrekkingskracht op mij uit. Al op jonge leeftijd was ik bezig in de tuin bij mijn oma, waar ik een siertuin aan mocht leggen. Daarnaast mocht ik bij mijn vader een moestuin aanleggen. Om met groen en planten bezig te kunnen zijn volgde ik in eerste instantie een opleiding in de bloemsierkunst, maar het scheppende werk in de buitenruimte bleef trekken. Daarom besloot ik daarna om de opleiding Ontwerp en Beplantingsleer te Gouda te volgen. Na deze opleiding ben ik mijn Tuinontwerpbureau gestart.
Gedurende de eerste jaren als tuinontwerper ben ik doorlopend bezig geweest om mij verder te ontwikkelen en mijn kennis en begrip van tuinen, planten en de samenhang met de omgeving te verdiepen. Ik volgde verschillende opleidingen bij de Tuinacademie in Houten en later bij het Ontwerp Instituut, opgericht door Michel Lafaille. Met hem heb ik ook verschillende tuinen kunnen realiseren.
Tot op de dag van vandaag bezoek ik lezingen en symposia op mijn vakgebied en maak ik studiereizen om te leren en geïnspireerd te raken door tuinen, landschappen en steden in binnen- en buitenland. Een tuinontwerper is nooit uitgeleerd.
De ontwerpen
Ontwerpen betekent voor mij een gevoel van ruimte oproepen. Ik streef ernaar om een tuin zo in te richten dat er rust en harmonie ontstaat. Daarbij kijk ik naar verschillende aspecten in en om de aan te leggen tuin. Een tuin in landelijk gebied ligt in een totaal ander landschap dan een tuin in een oude binnenstad. Daarom zoek ik waar mogelijk de verbinding met beplanting en bebouwing in de omgeving, zodat er harmonie tussen deze verschillende elementen ontstaat.
Anderzijds mag de tuin informatie geven over de eigenaren. Op deze manier wordt de tuin uitnodigend om naar buiten te komen en om erin rond te lopen.
Een goed ontworpen tuin roept de behoefte op om de tuin steeds op nieuwe te willen ontdekken; je wil eigenlijk meteen weer omdraaien en opnieuw de tuin in lopen op het moment dat je de tuin verlaat. Dit is de tuinbeleving die ik wil realiseren.
Samenwerking
Een tuin realiseren vanaf het eerste idee tot een volledig ingericht geheel doe je niet alleen. Ik vind het onmisbaar om bij het ontwerp en de verdere fasen samen te werken. Allereerst met u als opdrachtgever. De te realiseren tuin is de plek waar u de komende jaren gaat genieten. Het kan dus niet anders dan dat u daar een grote stem in heeft. Samen ontdekken we de mogelijkheden én onmogelijkheden van het invullen van de ruimte. Wanneer het ontwerp naar wens is, werk ik samen met diverse leveranciers, hoveniers en architecten om de tuin te kunnen realiseren. Bij het zoeken naar planten en materialen durf ik ook ‘out of the box’ te denken met soms verrassende oplossingen, om zodoende tegemoet te komen aan de wensen van de opdrachtgever en aan de uitdagingen waar een specifieke ruimte of een specifiek ontwerp in deze tijd om vraagt.
Mijn behoefte aan samenwerking komt daarnaast ook tot uitdrukking door zelf lezingen en seminars te geven voor groepen. Ik deel graag van de kennis en de ervaring die ik in de afgelopen jaren heb opgebouwd. Daarnaast zijn impressies van mijn ontwerpen en mijn visie op tuinen in verschillende vakbladen gepubliceerd.
Klimaatbestendige tuinen
Het klimaat verandert en dat heeft gevolgen voor de manier waarop hoveniers en tuinarchitecten te werk gaan. Om dit te illustreren heb ik in een tuin ontworpen die bestand is tegen het weer in de 21ste eeuw. Deze tuin is in de zomer van 2017, tijdens de vakbeurs Plantarium in Boskoop, tentoongesteld. Samen met zes andere ontwerpers van Het Ontwerpinstituut waaraan ik ben verbonden, heb ik voor het Plantarium zeven tuinen ontworpen. Bezoekers lieten we een reis door het klimaat maken, waarbij we ons lieten inspireren door het boek ‘Koning van Katoren’ van Jan Terlouw. We kozen dat boek omdat dit heel oplossingsgericht is. Onze verhaallijn was: hoe maak je van iets slechts iets goeds?” De centrale vraag daarbij was steeds: ga je de strijd aan met het klimaat of ga je oplossingen bedenken?
Ik heb een daktuin ontworpen. Daarvoor heb ik inspiratie opgedaan op tijdens mijn vakantie. Ik verbleef in een hotel en zag vanuit mijn kamer alleen maar daken. Ik realiseerde me toen dat dit een groot probleem is, want het water kan nergens heen, alleen in de afvoer. En dat terwijl water zo belangrijk is! Ik zei tegen mezelf: “Je moet niet bang zijn voor water, je moet er juist iets mee doen.”
Mijn gedachten vorderden en werden uitgewerkt in schetsen. Zo ontwierp ik een daktuin waarop sedum geplant is, omdat sedum zowel het vocht vasthoudt als een isolerende werking heeft. Op de platte daken aan weerskanten van het sedumdak legde ik kruidenmatten. Als tegenhanger van dit levende dak, heb ik aan de overkant een ‘fout dak’ gemaakt. Hier stroomde het regenwater keihard en ongebruikt vanaf. Aan de voet van dit dak ontwierp ik een wadi, een verlaagde plek, waar alleen water staat in tijden van regenval. In deze wadi ontstonden allerlei soorten nieuw leven.
Als je mensen vraagt hoe het paradijs eruit ziet, zegt niemand: “met veel beton”
Ik ben in de afgelopen jaren anders gaan ontwerpen. Ik gebruik in mijn ontwerpen zoveel mogelijk inheemse en streekgebonden planten en bomen. Deze planten hebben de eigenschap dat ze grote hoeveelheden water op kunnen nemen en langere tijd vast kunnen houden. Hiermee kunnen ze in natte tijden zorgen voor een natuurlijke afvoer van het water, terwijl ze in perioden van (langdurige) droogte toch geen gebrek aan water hebben. Ook kies ik ervoor om minstens twee derde van een tuin met groen te beplanten. Dit heeft altijd al mijn voorkeur gehad, maar nu is er ook een grotere urgentie om dit te doen. Een tuin met veel stenen wordt in de zomer bloedheet en bij de hevige regenbuien – die we steeds vaker krijgen – kan het water nergens heen.
Je moet je tuin niet te netjes willen hebben. Laat blaadjes gewoon liggen, dat is heel goed voor het bodemleven.
Tenslotte heb ik ook oog voor de insecten in de tuin. Insecten vormen een belangrijk onderdeel in het gezond houden van de tuin. Helaas gaat de bijenstand enorm achteruit, maar door beplanting te kiezen die de bijen helpt, kan een tuin meteen bijdragen aan en stuk natuurherstel. Ik merk dat mijn opdrachtgevers zich daar ook steeds meer bewust van zijn. Dat vind ik geweldig! Ik hoop dat steeds meer mensen kiezen voor een tuin met veel groen.